Wystawa poświęcona pałacowi Saskiemu

W czasie otwarcia wykład wygłosi Profesor Marian Marek Drozdowski.

_______________________________________

Wystawa „Przywracamy Serce Niepodległej” ukazuje bogatą historię najważniejszego placu Warszawy – placu marsz. Józefa Piłsudskiego – oraz dzieje głównych gmachów, które do grudnia 1944 roku tworzyły jego zachodnią pierzeję.
W okresie II Rzeczypospolitej Polskiej plac Saski (od 1928 roku: pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego) oraz znajdujące się przy nim Pałac Saski i Pałac Brühla zyskały szczególną rangę. Plac był najważniejszym placem odrodzonego państwa polskiego.
Pałac Saski w tym czasie stał się natomiast siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, w ramach którego już od października 1918 roku podejmowano działania zmierzające do odrodzenia polskiego wojska. Pałac Saski był również miejscem, w którym stoczono „bitwę umysłów” o przyszłość młodego państwa polskiego – to właśnie w tym gmachu pracowali oficerowie i kryptolodzy odpowiedzialni za złamanie szyfrów Armii Czerwonej, co bezpośrednio przyczyniło się do zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej w 1920 roku.

Sąsiedni Pałac Brühla w okresie międzywojennym był siedzibą Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Gmach ten nierozerwalnie wiąże się z historią i tradycjami odrodzonej dyplomacji II Rzeczypospolitej Polskiej, a słowo „Wierzbowa” (od nazwy ulicy, przy której stał pałac) było w tym czasie synonimem resortu spraw zagranicznych.
Plac Saski – wraz z Pałacem Saskim i Pałacem Brühla – stał się najważniejszym punktem odrodzonego państwa polskiego, prawdziwym Sercem Niepodległej.
Tragiczne losy II wojny światowej odebrały temu miejscu jego reprezentacyjny charakter. Skomplikowana historia powojenna nie pozwoliła zaś na odbudowę obiektów stanowiących zachodnią pierzeję placu marsz. Józefa Piłsudskiego, choć takie próby podejmowano kilkukrotnie, a o konieczności odbudowy przypominali już w 1946 roku Jan Zachwatowicz i Piotr Biegański z Wydziału Architektury Zabytkowej Biura Odbudowy Stolicy.
Plany odtworzenia zniszczonego serca stolicy nabierają jednak realnych kształtów współcześnie. Stowarzyszenie Saski 2018 od 2012 roku prowadziło działania mające na celu wznowienie przerwanej odbudowy Pałacu Saskiego na 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę.
11 listopada 2018 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał deklarację o restytucji Pałacu Saskiego w Warszawie jako „trwałego pomnika niepodległości, symbolu ciągłości państwowej oraz przywiązania obywateli do rodzimej kultury i dziedzictwa, które stanowią dobro wspólne całego Narodu”. Zgodnie z treścią deklaracji restytucja Pałacu Saskiego – jako szczególny akt pamięci – ma stanowić „widomy znak więzi łączących dzisiejszą Rzeczpospolitą z odrodzonym w 1918 roku Państwem Polskim”.

W oczekiwaniu na rozpoczęcie prac budowlanych zapraszamy do zapoznania się z wystawą „Przywracamy Serce Niepodległej”. Wyrażamy nadzieję, że ekspozycja pomoże odtworzyć obraz przedwojennego serca stolicy – miejsca szczególnie ważnego dla odrodzonej II Rzeczypospolitej Polskiej.