12 października 2023 r. w samo południe ogłoszono wyniki konkursu na opracowanie koncepcji architektonicznej wraz z zagospodarowaniem terenu dla inwestycji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. W międzynarodowym konkursie udział wzięło jedenaście pracowni architektonicznych i konsorcjów. W drugim etapie pięć z nich przedstawiło swoje koncepcje architektoniczne, a dziś w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) poznaliśmy tę zwycięską.
Wybór zwycięskiej pracy konkursowej odbudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego w Warszawie, czyli zburzonych w latach 1939-1944 Pałaców Saskiego i Brühla oraz trzech kamienic przy ul. Królewskiej 6, 8 i 10/12, to kolejny kamień milowy na drodze ku realizacji rozpoczętej w grudniu 2021 r. inwestycji. Chwilę tę poprzedziły miesiące wytężonej pracy architektów, których zadaniem było przygotowanie koncepcji spełniającej ściśle określone wymagania konkursu ogłoszonego 27 marca 2023 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (TED). Przede wszystkim, jak wskazuje ustawa z 11 sierpnia 2021 r., budynki mają zostać odtworzone według zewnętrznego kształtu architektonicznego, jaki miały 31 sierpnia 1939 roku, czyli ostatniego dnia przed wybuchem II wojny światowej. Jednym z najtrudniejszych wymagań konkursowych było niewątpliwie czytelne wyodrębnienie zrekonstruowanego tuż po wojnie Grobu Nieznanego Żołnierza od odbudowanej kolumnady, której integralną część stanowił jeszcze do grudnia 1944 r. Podobnie jak i w kwestii pomnika pamięci obrońców ojczyzny nienaruszalny jest też fragment zachowanych piwnic Pałacu Saskiego, wpisanych w 2007 r. do rejestru zabytków. W konkursie określono, że po odbudowie gmachu mają one zostać wyeksponowane i udostępnione zwiedzającym.
Z niezwykłą wagą w założeniach konkursowych potraktowano wnętrza budynków, ich układ funkcjonalny oraz dostępność. O ile zewnętrzny kształt przywracanych gmachów będzie de facto wymagał opracowania projektu na podstawie archiwalnych materiałów, fotografii i planów, o tyle wnętrza będą musiały być dostosowane m.in. do potrzeb współczesności, w tym działalności planowanych tu instytucji. Wśród nich wymienić należy kancelarię Senatu RP, Mazowiecki Urząd Wojewódzki oraz podmioty prowadzące działalność kulturalną, edukacyjną i społecznie użyteczną. Z oferty tych ostatnich skorzystać będzie mógł każdy, kto będzie miał ochotę np. udać się na kameralny koncert, wystawę, konferencję czy warsztaty.
Wyniki konkursu na koncepcję odbudowy Pałacu Saskiego
Celem dochowania prawidłowości procesu wyboru projektu spełniającego wymogi Ustawy oraz określone we współpracy z przyszłymi użytkownikami Wytyczne Funkcjonalno-Użytkowe, a także w celu dokonania merytorycznej oceny prac konkursowych, spółka Pałac Saski sp. z o.o. pod koniec 2022 r. wybrała operatora konkursu – Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP).
Powołany został 12-osobowy sąd konkursowy, w skład którego weszli doświadczeni architekci, przedstawiciele władz państwowych i Warszawy, służb konserwatorskich i świata sztuki. Sam konkurs składał się z dwóch etapów poprzedzonych częścią kwalifikacyjną, która weryfikowała doświadczenie i zdolności techniczne podmiotów. Z grona pięciu wykonawców, którzy zostali zakwalifikowani do ostatniego etapu, sąd konkursowy wyłonił zwycięzców i przyznał dwa wyróżnienia:
I miejsce – WXCA sp. z o.o.
II miejsce – FS&P ARCCUS Sp. z o.o. & K. Ingarden, J. Ewy Architekci sp. z o.o. & Asman Pieniężny Architekci sp. z o.o.
III miejsce – LAN & P2PA Sp. z o.o.
Przyznano również dwa wyróżnienia dla:
Piotr Płaskowicki Architekt
AMC – Andrzej M. Chołdzyński sp. z o.o. – sp. komandytowa
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Odbudowa Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej – prace przygotowawcze.
