Miejskich murali jest już w stolicy kilkadziesiąt. Na Ursynowie na środę zaplanowano odsłonięcie wizerunku Krzysztofa Krawczyka na trzypiętrowym bloku. Mamy w mieście też Kazimierza Deynę, Stanisława Grzesiuka albo fruwające miasta Tytusa Brzozowskiego.
Wiele murali – aż 36 – to pomysły z kolejnych edycji budżetu obywatelskiego. To m.in. Kazimierz Deyna na szkole na Ochocie albo, strzegący okolic ul. Alternatywy na Ursynowie, dozorca Stanisław Anioł.
Ścienne malowidła zlecają też wydziały kultury dzielnic albo inwestorzy prywatni – spółdzielnie mieszkaniowe, firmy. Najsłynniejszy to mural Kory przy Nowym Świecie, której „fryzurę” stanowi rosnący obok kasztanowiec – stworzony przez Bruno Althamera redakcję „Wysokich Obcasów”. Mural na swojej siedzibie przy ul. Chmielnej, zamówił również stołeczny ZDM – przedstawia on „rozpędzoną Warszawę” na kolorowych kółkach.
– Murale, sztuka ulicy, to dawka artyzmu w zwykłej codzienności. Jedne frapują, inne przypominają o wielkich warszawiankach i warszawiakach, inne każą się zastanowić. Wszystkie upiększają miasto, czynią je bardziej kolorowym i przyjaznym – mówi wiceprezydentka Warszawy Aldona Machnowska-Góra. – Moje ulubione murale to dzieła Tytusa Brzozowskiego. To nie są zwykłe malowidła ścienne. To całe światy, kolorowe, trójwymiarowe i bajeczne, do których odwiedzenia artysta zaprasza nas, kiedy spacerujemy po ulicy albo czekamy na autobus na przystanku.
Muzyka i sztuka
W najbliższą środę, 12 kwietnia, przypada rocznica śmierci Krzysztofa Krawczyka – i wtedy odbędzie się oficjalne odsłonięcie jego muralu na Ursynowie. Obraz powstał na jednym z najstarszych budynków dzielnicy (przy ul. Barwnej 8). Utrzymany jest w konwencji posterowej, czterokolorowej. Przedstawia postać Krzysztofa Krawczyka, płytę winylową i autograf artysty oraz tytuł jego albumu „Witamy na Ursynowie”.
To już drugi dzielnicowy mural o tematyce muzycznej. Pierwszy powstał w zeszłym roku na ścianie podstawówki przy ul. Migdałowej. Upamiętnia pionierów hip hopu z takich składów jak Molesta, Płomień’81 czy Dixon37. Mural nawiązuje też do historii dzielnicy – napis Ursynów wykonany został taką samą czcionką, jak słynny neon na budynku Megasamu.
Bielany chlubią się dwoma muralami upamiętniającymi wielkie artystki – mieszkanki uroczej, słynnej z zabytkowych latarni gazowych ulicy Płatniczej. To portrety Kory oraz Krystyny Sienkiewicz w czerwonych kwiatach. W otoczeniu murali, dzielnica posadziła 640 krzewów róży matador. A we wtorek, 11 kwietnia, został odsłonięty mural Anny Jantar i Jarosława Kukulskiego – na bloku przy Reymonta, gdzie mieszkali piosenkarka i kompozytor.
Mural Stanisława Grzesiuka na fasadzie kamienicy przy ul. Lubkowskiej na dolnym Mokotowie, to efekt pierwszego Festiwalu Grzesiuka w 2016 roku. Artysta Dawid Celek (autor słynnego Davida Bowiego na Żoliborzu), malował wizerunek na żywo, podczas festiwalu – przy akompaniamencie piosenek barda Powiśla.
Duma Woli to słynny mural Himilsbacha i Maklakiewicza z kadrami z ich filmów na filmowej kliszy. Został zgłoszony do budżetu obywatelskiego, ale mieszkańcy nie wybrali go do realizacji. Tak się jednak spodobał władzom dzielnic Wola i Śródmieście, że postanowiły one – z pomocą Zarządu Dróg Miejskich, który dał teren pod malowidło – wykonać mural własnym sumptem. Dzieło można oglądać pomiędzy rondami Himilsbacha i Maklakiewicza (pod al. Jana Pawła II w rejonie Arkadii).
Mural, ukrytego za Pałacem Kultury i Nauki Davida Bowiego przy ul. Marii Kazimiery na Żoliborzu, został odsłonięty w 2016 roku – w 40. rocznicę jego domniemanej wizyty w Warszawie. Piosenkarz, jadąc pociągiem przez stolicę Polski, podobno wykorzystał postój pociągu, dotarł na plac Wilsona i kupił tu płytę zespołu „Śląsk”, co miało zainspirować go do nagrania później utworu „Warszawa”.
Przekaz i tradycja
Praga-Północ może pochwalić się muralem „z przekazem”. Urząd dzielnicy, we współpracy z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę, doprowadził do powstania w ubiegłym roku na ścianie podstawówki przy ul. Jagiellońskiej 7 malowidła, na którym dzieci dźwigają wieloryba i niedźwiedzia. A do dorosłych skierowane jest hasło: „Daj dziecku siłę!”.
„Robaki” – to mural, który na przedszkolu integracyjnym nr 45 na Mokotowie namalował wraz z dziećmi i rodzicami, Piotr Młodożeniec (również „rodzic” z tego przedszkola). Artystę zainspirowały rysunki dzieci po obserwacji żyjątek w przedszkolnym ogrodzie.
Wola zaś szczyci się muralem z wizerunkiem Jacka Kuronia na ścianach liceum jego imienia. Autorem jest Wilhelm Sasnal.
Bemowo w 2021 r. zorganizowało weekendowe warsztaty „Twoja dzielnica – twój teren – działaj!”. Były koncerty, pokazy sportowe, warsztaty streetartu. W efekcie na ścianie podstawówki przy ul. Rozłogi 10 powstał mural, na którym jest kwintesencja Bemowa: pięść z sygnetem Polski Walczącej (symbol powstańczego batalionu „Pięść”), jelonek i lotnisko.
Podobny charakter ma grafika naprzeciwko urzędu dzielnicy Wawer. Pokazuje Plażę Romantyczną, kolejkę SKM, budynek Centrum Zdrowia Dziecka, falenicką sosnę i nowy budynek kulturoteki w Falenicy, nawiązujący stylem do świdermajerów.
Sport i pamięć
Na budynku przy ul. Orzyckiej na Mokotowie powstał mural upamiętniający stulecie polskiej lekkoatletyki. Są tam sylwetki 26 polskich mistrzów. Pomysłodawcą dzieła był Tomasz Majewski, kulomiot i wiceprezes PZLA. Na stronie https://www.pzla.pl/mural znajdują się biografie i filmy namalowanych postaci.
Kazimierza Górskiego upamiętnia mural przy ul. Madalińskiego – na kamienicy, w której mieszkał słynny trener. Obok portretu widnieje jego cytat: „Piłka jest okrągła, a bramki są dwie”. Wyróżnikiem tej pracy jest wykorzystanie dwóch technik artystycznych – częścią malowidła są elementy ceramiczne.
Miasto i smog
Najdłuższy blok w Warszawie – na ul. Kijowskiej, naprzeciwko dworca Warszawa Wschodnia – ma ponad pół kilometra. Ozdabia go dość oczywisty mural – z wizerunkiem jamnika.
Na ścianie budynku przy Wschowskiej 10 na Woli, wyrosło w zeszłym roku całe bajeczne miasto zaprojektowane przez Tytusa Brzozowskiego. Obraz został namalowany antysmogowymi farbami, które pochłaniają tlenki azotu i zmniejszają zanieczyszczenie formaldehydem. Jak mówią w urzędzie „oczyszczają miasto z siłą 400 drzew”.
Tą technologią malowanych jest coraz więcej murali. W tej chwili na Targówku w fazie realizacji są jest projekt z budżetu obywatelskiego przewidujący takie malunki na siedmiu szkołach.
