Pracownia BDR z Warszawy wygrała konkurs na projekt kolumbarium na cmentarzu komunalnym w Radomiu. Architektom udało się stworzyć uporządkowaną i spójną przestrzeń, co w przypadku polskich nekropolii należy do rzadkości.
Projekt powstawał w ramach konkursu architektonicznego rozstrzygniętego w 2017 roku. Zadanie polegało na zaprojektowaniu kolumbarium mieszczącego 2000 nisz w centrum cmentarza komunalnego w Radomiu. Ta założona w 1957 roku nekropolia o powierzchni ponad 30 ha jest jedną z większych w kraju. Podobnie jak inne znaczne cmentarze podmiejskie, szybko się powiększa kosztem otaczających obszarów leśnych.
Pierwszym założeniem konkursu było powstrzymanie tego procesu, poprzez budowę dużego kolumbarium, które byłoby bardziej zwartą formą pochówków. Drugim założeniem konkursu było uporządkowanie centralnej części nekropolii, gdzie w latach 80 XX wieku miała stanąć kaplica ekumeniczna z domem przedpogrzebowym. Ostatecznie zrealizowano jedynie fundamenty kaplicy i wspomniany dom przedpogrzebowy, który w ramach konkursu miał być wkomponowany w projekt kolumbarium.
Projekt
Program pochówku (2000 nisz) został podzielony na mniejsze komnaty cmentarne tworzące kameralne przestrzenie, ułatwiające skupienie i bezproblemowe odnalezienie prochów bliskiej osoby. Komnaty zostały zaprojektowane jako bloki o zróżnicowanej wysokości rozmieszczone wokół centralnego miejsca skupienia – placu ekumenicznego. Najwyższy blok tworzy zaadoptowany istniejący dom przedpogrzebowy, z dziedzińcem domkniętym murem. Centralny plac znalazł się na miejscu niezrealizowanej kaplicy -na głównej osi cmentarza. Ta kameralna domknięta przez bloki kolumbariów przestrzeń, ma szansę stać się miejscem przyszłych obrzędów pogrzebowych i ekumeniczną przestrzenią skupienia całego cmentarza. Istotną rolę odgrywa tu zieleń, zaprojektowana w formie obłych pól obsadzonych krzewami płożącymi. Zasadzono także 50 egzemplarzy sosny zwyczajnej, gatunku drzewa rosnącego w sąsiednich lasach.
Materiały
Konstrukcja kolumbariów opiera się na prefabrykatach betonowych. Z nich zostały wykonane nisze na urny, oraz zasadnicza konstrukcja budowli. Prefabrykaty stoją na ciągłej ławie żelbetowej. Na nich wymurowano attyki o zróżnicowanej wysokości, dzięki czemu komnaty kolumbariów różnią się nie tylko proporcją dziedzińców ale i wysokością. Z zewnątrz całe założenie – komnaty i dom przedpogrzebowy z przebudowaną elewacją, obłożone zostały podłużnymi blokami z piaskowca z lokalnych kamieniołomów. Z piaskowca wykonano także półki i tablice z ukrytym mocowaniem pozwalającym na otwieranie i zamykanie nisz. Płyty posadzkowe zaprojektowano i zrealizowano indywidulanym wykończeniu w radomskim zakładzie produkującym elementy betonowe. Place komnat kolumbariów oraz plac cmentarny wyspano materiałem przepuszczalnym – lokalnym tłuczniem kamiennym.
Całość uzupełniają ławki z litego drewna, punkt ujęcia wody oraz identyfikacja wizualna wykonana z surowego mosiądzu, który z czasem będzie patynował. Wprowadzono ujednolicony krój czcionek identyfikacji i oraz tablic pochówków.
Ważnym elementem projektu było oświetlenie. Linie świetlne w posadzce rozjaśniają przejścia między blokami kolumbariów wydobywając poszczególne komnaty. W wewnętrzu każdej z nich w bruzdach nakryw szczytowych zlokalizowano oprawy oświetlające tablice nisz.
Lokalność
Lokalność jest obecna w niemal każdym elemencie zrealizowanego obiektu, miejscowym piaskowcu, płytach posadzki a przede wszystkim tym co niewidoczne – w pracy i wysiłku miejscowych wykonawców podwykonawców kamieniarzy i rzemieślników, których wkład miał ogromne znaczenie. Na głównej ścianie placu mającego stać się przyszłym miejscem skupienia pojawił się wers z VIII trenu Jana Kochanowskiego największego polskiego poety renesansu, który żył oddalonym o 50 km Czarnolesie.
Mamy nadzieję, że powstało miejsce oddające szacunek dla zmarłych a zaproponowane rozwiązania wprowadzają właściwe standardy związane z kremacją i umieszczaniem urn z prochami w kolumbariach. Ten sposób pochówku w obliczu starzejącego się społeczeństwa staje się coraz bardziej pożądany.
Nazwa: Budowa zespołu kolumbariów na Cmentarzu Komunalnym w Radomiu
Lokalizacja: Radom, Polska
Konkurs: 2017
Realizacja: 2023
Inwestor: Cmentarz Komunalny w Radomiu
Architekci: BDR Architekci (Konrad Basan, Paweł Dadok, Maria Roj, Michał Rogowski)
Powierzchnia działki: 7 400 m2
Konstrukcja: TMJ Projekt
Instalacje sanitarne: Joanna Szczudlik
Instalacje elektryczne: Jarosław Maleńczyk
Architektura krajobrazu: La.Wa Architektura Krajobrazu – Łukasz Kowalski
Zdjęcia: Jakub Certowicz
