Na szablę ułańską z początku lat 20. ubiegłego wieku natrafiono w trakcie przebudowy placu Pięciu Rogów. Natknęli się na nią archeolodzy, badając odsłonięte przez robotników fundamenty przedwojennych kamienic. Przedmiot trafił właśnie do Muzeum Historii Polski.
Dziś gotowa jest wschodnia część placu, a roboty prowadzone są na zachodzie przy wlotach ulic Chmielnej i Widok. Jednak zanim został przekroczony półmetek, realizacja inwestycji długo nie mogła nabrać odpowiedniego tempa. Przeszkodami przede wszystkim okazywały się znaleziska o potencjalnych wartościach archeologicznych. Aby je zbadać, konserwator kilkukrotnie przerywał prace.
SKRYWAŁA SIĘ W SCHOWKU
Po raz pierwszy przebudowa została wstrzymana już kilka dni po inauguracji. Na ul. Szpitalnej po sfrezowaniu asfaltu znajdującego się na jezdni, wykonawca odsłonił fragmenty dawnej brukowanej drogi. Odkryty bruk trafił pod lupę archeologów, dla których znalezisko – jak czas pokazał – nie było jedynym budzącym duże zainteresowanie. W lipcu pojawili się na placu, aby w jego centralnej części zbadać fundamenty przedwojennych kamienic. W trakcie ich przeszukiwania i zabezpieczania natknęli się na przedmiot przypominający białą broń.
Jak kilka dni temu poinformował Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, przedmiotem tym okazała się szabla ułańska z pochwą, pochodząca najprawdopodobniej z 1921 r. „Została znaleziona w schowku, w obrębie reliktów ceglanych fundamentów (piwnicy) przedwojennej kamienicy (Cukiernia Szwajcarska) u zbiegu ulic Szpitalnej i Zgody” – podaje konserwator w przesłanym nam niedawno piśmie. Dodaje, że szabla stanowiła wyposażenie Wojska Polskiego w 1939 r.
Przedmiot został uznany za cenny zabytek. Właśnie zasilił zbiory Muzeum Historii Polski w Warszawie. Tam nowy eksponat nadal będzie badany i fotografowany w celu jak najdokładniejszej dokumentacji.
Znaleziska w trakcie przebudowy placu Pięciu Rogów nie są zaskoczeniem. Podziemia śródmiejskich ulic skrywają w sobie wiele historycznych pamiątek, zwłaszcza z czasów wojennych. Dlatego niemal wszystkie dotychczasowe inwestycje prowadzone w rejonie centrum Warszawy były czasowo wstrzymywane przez archeologów.
W 2018 r. przed przebudowywanym pl. Krasińskich wykonawca znalazł pozostałości drewnianej piwnicy z XVII wieku. W ramach tej samej inwestycji szereg mniejszych obiektów odkopano w ciągu ulicy Miodowej. Wykonawcą tamtej przebudowy była firma Strabag Polska, która obecnie pracuje właśnie na placu u zbiegu ulic Chmielnej, Kruczej, Zgody, Brackiej i Szpitalnej.
Rok później zabytkowy bruk został odsłonięty na Targówku – na ul. Ossowskiego. Badania archeologiczne objęły teren ok. 2 tys. metrów kwadratowych. Pozostałości nawierzchni brukowej, która została odnaleziona w tym miejscu, stanowią część drogi z okresu 20-lecia międzywojennego. Droga ta prowadziła do fabryki amunicji, która została wybudowana na Targówku w 1926 r.
Z kolei w 2020 r. podczas remontu nawierzchni chodnika pod al. Armii Ludowej robotnicy odkryli przedwojenną piwnicę. Według znanych nam informacji wszystkie piwnice powinny już dawno być zasypane przy okazji stawiania bloków lub też wraz z budową Trasy Łazienkowskiej. Budowniczowie z okresu Polski Ludowej zostawili jednak po sobie niespodziewaną pamiątkę. Z nieznanych przyczyn jedna piwnica nie została wtedy zlikwidowana. Zamiast tego asfalt został po prostu ułożony bezpośrednio na jej stropie.
