Warszawskie metro mogło mieć nawet siedem linii – wywiad

Jak długo pracowaliście nad materiałami do wystawy?

Prace nad wystawą trwały ostatnie trzy miesiące. Najwięcej czasu pochłonęło poszukiwanie materiałów. Tu pomocne okazały się zbiory Biblioteki Narodowej, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego. Korzystając z okazji, dziękuję wszystkim partnerom za okazane wsparcie. 

No właśnie tu spotkaliśmy się ze sporym dylematem. Spora część wystawy powstała na podstawie materiałów prasowych z pierwszej połowy lat 50. Jak się okazało, ówczesna prasa – mówiąc dyplomatycznie – nieszczególnie dbała o jakość publikowanych informacji. Często na przełomie kilku miesięcy to samo czasopismo publikowało sprzeczne ze sobą doniesienia. Staraliśmy się weryfikować tego typu informacje, co nie było łatwe. Myślę, że wybrane materiały nigdy nie były publikowane razem, co z pewnością zwiększa atrakcyjność wystawy. Zresztą metro w Warszawie zawsze było tematem nośnym i przykuwającym uwagę warszawiaków. 

Myśli rozmaite, często utopijne. Warto podkreślić, że Warszawa miała ogromnego pecha – byliśmy jedyną obok Sofii ponadmilionową stolicą bloku wschodniego, która do 1989 roku nie doczekała się metra. Oczywiście zastanawiałem się, jak obecnie wyglądałby system warszawskiego metra. Czy mielibyśmy np. 7 linii? Czy przedwojenne stacje byłyby zabytkami, jak ma to miejsce np. w Budapeszcie? Czy stacje wybudowane w latach 50. przypominałyby te kamienne pałace z Moskwy czy Kijowa? Myślałem też, jak tunele metra mogłyby być wykorzystane podczas powstania warszawskiego. Pytań było wiele, bo metro to bardzo fajny temat do snucia utopijnych wizji w kontekście miasta jako złożonego bytu. 

Tak. Inspiracją była właśnie niezrealizowana stacja metra. Co ciekawe, na Muranowie dwukrotnie planowano stację metra – pod koniec lat 40. przy projektowaniu SKM i przy budowie obecnej linii. W zasadzie stacja ta została pominiętą, podobnie jak te pod placem Konstytucji. Zapowiadano wówczas, że w przyszłości zostanie dobudowana, jednak na razie dyskusja na ten temat ucichła. Może warto ją rozpocząć w kontekście zbliżających się wyborów samorządowych?

Różnice są szczególnie widoczne przy porównaniu poszczególnych układów stacji. Wizualizacje powstały tylko przy projektach z lat 50. Na podstawie tych prostych i czarno-białych rysunków przygotowaliśmy profesjonalne wizualizacje 3D. Innymi słowy, gdyby te stacje były projektowane obecnie, właśnie takie projekty byłyby wykonane. 

Właśnie kończy się budowa centralnego odcinka II linii i powoli możemy mówić o warszawskim metrze jako systemie. Na razie ubogim, ale jednak. Zapewne budowa II linii będzie kontynuowana. Mi jednak nadal brakuje lepszego wykorzystania istniejących torów kolejowych. Tu widziałbym tańszą alternatywę dla kolei podziemnej. Zakładając remont stacji, zakup nowego taboru oraz zwiększenie częstotliwości kursowania, moglibyśmy mięć alternatywę dla metra w ciągu kilku lat. Marzy mi się również przykrycie linii średnicowej na odcinku od dworca Zachodniego do Powiśla.

Pomysły planistów były rozmaite. Przed wojną na przykład planowano aż 7 linii. 3 linie to już bardziej wymysł z lat 50. Taki układ jest typowym sowieckim systemem, który zrealizowano choćby w Budapeszcie i Pradze. Aby poznać meandry poszczególnych planów, trzeba przyjść na wystawę. 

Otwarcie wystawy odbędzie się 12 czerwca o godzinie 19:00 w lokalu stowarzyszenia Stacja Muranów przy ul. Andersa 13. Wystawę będzie można oglądać do 3 lipca od poniedziałku do piątku w godzinach 12-18. 

Wystawie towarzyszył będzie bezpłatny katalog, który będziemy rozdawać w Stacji Muranów. Być może uda się również zorganizować kolejną wystawę opowiadającą historię budowy od lat 60. do lat bieżących. 

Rozmawiał Tomasz Reich