Przywrócenie naturalnego stanu zbiorników i cieków wodnych w 5 dzielnicach, usuwanie gatunków inwazyjnych czy specjalne platformy lęgowe na wodzie – to zadania realizowane przez Zarząd Zieleni m.st. Warszawy w ramach projektu „Szuwar Warszawski”. Efektem tych działań jest poprawa warunków życia ptaków, płazów i innych zanikających gatunków związanych z siedliskami wodnymi w stolicy.
Miasta nie oferują łatwych warunków dla życia zwierząt. Nowa zabudowa i infrastruktura zmniejszające obszary życia, presja mieszkańców, zanieczyszczenie środowiska i coraz częstsze susze. Niestety ekosystemy wodne są wrażliwe na takie zmiany, a wiele gatunków z nimi związanych wycofuje się z miast. Dlatego Warszawa podjęła się przywrócenia odpowiednich warunków życia dla chronionych ptaków wodnych i płazów.
Szuwar Warszawski, czyli ochrona rybitw czarnych i ptaków warszawskiej Wisły
Pierwszym działaniem w ramach projektu było umieszczenie 20 platform lęgowych na Jeziorze Powsinkowskim w Wilanowie. Platformy z drewna, trzciny i faszyny służą przede wszystkim rybitwie czarnej – rzadkiemu i chronionemu w Unii Europejskiej gatunkowi ptaka wodnego, dla którego Jezioro Powsinkowskie stanowi jedyne miejsce gniazdowania w Warszawie i okolicy. Tym sposobem udało się utrzymać populację lęgową tego ptaka w stolicy. Gniazda na tratwach założyły też m.in. mewy śmieszki i perkozy dwuczube.
W zeszłym roku na Kanale Piaseczyńskim w Parku Agrykola założono także specjalną platformę porośniętą roślinnością. To dodatkowe, całoroczne miejsce służące do spoczynku, żerowania i rozrodu dla zamieszkujących okolice chronionych gatunków ptaków i płazów. Ze sztucznej wyspy mogą korzystać wędrujące w stronę Wisły nurogęsi, a także łyski, krzyżówki, mewy, rybitwy, brodźce piskliwe, łabędzie, a z płazów – żaby zielone.
Projekt zakładał także selektywne usuwanie podrostu inwazyjnych gatunków roślin w Warszawie, takich jak rdestowce, klony jesionolistne, orzechy włoskie czy robinie akacjowe. Wypierają one rodzime rośliny typowe dla lasów łęgowych i tym samym degradują stanowiska występowania chronionych gatunków ptaków i innych zwierząt. Działanie to objęło obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły na Pradze-Północ i Pradze-Południe, Mokotowie i w Śródmieściu. Dodatkowo zadbano o ochronę miejsc gniazdowania sieweczki rzecznej na wilanowskim brzegu.
Szuwar Warszawski, czyli renaturyzacja stawów w stolicy
Najważniejszym elementem projektu „Szuwar Warszawski”, którego realizacja planowana jest na przyszły, ostatni rok trwania projektu, jest przywrócenie naturalnego stanu wybranych zbiorników i cieków w Warszawie.
– Obecnie wchodzimy w najważniejszy etap projektu, czyli odtworzenie stref naturalnej roślinności i szuwarów w wybranych zbiornikach wodnych na terenie Warszawy, w których obserwujemy zanikanie chronionych gatunków zwierząt. Chcemy poprawić jakość tych siedlisk i chronić różnorodność biologiczną. Chodzi szczególnie o płazy, których brak wskazuje na degradację ekologiczną danego terenu. Ich wymieranie obserwowane jest niestety w miastach na całym świecie. W Warszawie mamy jeszcze miejsca, gdzie możemy usłyszeć rechot żab i mamy nadzieję, że dzięki temu projektowi będzie ich coraz więcej – mówi Łukasz Poławski, koordynator projektu, ekolog Zarządu Zieleni m.st. Warszawy.
W tym roku powstały koncepcje techniczne renaturyzacji, które poprzedzono licznymi badaniami i ekspertyzami przyrodniczymi. W przyszłym roku planowane jest odtworzenie naturalnej roślinności, tworzenie wypłyceń, miejscowe rozbetonowanie i łagodzenie skarp zbiorników. Działania obejmą Stawy Brustmana (Bielany), zbiorniki wodne przy ul. Tołwińskiego (Żoliborz), Kanał Piaseczyński w Parku Agrykola (Śródmieście), zbiorniki przy Trasie Siekierkowskiej (Mokotów) oraz stawy w otulinie rezerwatu przyrody Las Kabacki im. S. Starzyńskiego (Ursynów). W tej ostatniej lokalizacji prowadzonych będzie kilka działań. Oczka wodne w otulinie rezerwatu to prawdopodobnie najbogatsza ostoja płazów w Warszawie, gdzie spotkać można m.in. traszkę grzebieniastą czy kumaka nizinnego. Dlatego w celu jej ochrony planowany jest wykup prywatnych gruntów otaczających zbiorniki. W samym rezerwacie przyrody Las Kabacki na rowach odwadniających w ramach projektu pojawią się zastawki mające zatrzymywać wodę, której odpływ jest szczególnie dotkliwy w okresie suszy. Utrzymanie terenów zabagnionych to również działanie ochronne występujących tam roślin i zwierząt wodnych.
