Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli, nowy oddział Muzeum Warszawy, będzie symbolicznym miejscem poświęconym ofiarom powstania warszawskiego. Upamiętni dziesiątki tysięcy mieszkanek i mieszkańców stolicy, którzy zginęli w czasie walk i masowych egzekucji.
– Izba Pamięci będzie miejscem refleksji o konsekwencjach przemocy, radykalizmów i konfliktów zbrojnych. Wiele ofiar pochowanych w tym miejscu, w kurhanie i zbiorowych mogiłach, pozostaje bezimienna. Chcemy, aby to miejsce było symboliczne. Pamięć o zagładzie ludności cywilnej to dzisiaj nasz wspólny obowiązek – powiedział prezydent m.st. Warszawy Rafał Trzaskowski.
Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy powstała z inicjatywy Społecznego Komitetu ds. Cmentarza Powstańców Warszawy, którego przewodniczącą jest Wanda Traczyk-Stawska. Kamień węgielny został wmurowany w lipcu 2021 roku. Aktualnie trwają prace budowlane nad kompleksem zaprojektowanym przez pracownię Piotra Bujnowskiego, pracami kieruje Urząd Miasta St. Warszawy. Opiekę programową nad Izbą Pamięci objęło Muzeum Warszawy.
– Powstaje niezwykle ważne miejsce na mapie stolicy, które opowie prawdziwą, tak trudną historię okupowanej Warszawy, losów jej mieszkanek i mieszkańców, upamiętni miejsce pochówku ponad 100 tysięcy spoczywających tu ofiar cywilnych i wojskowych– mówi Aldona Machnowska-Góra, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy. – Będzie to miejsce będzie otwarte dla wszystkich bezpłatnie, a tej historii będzie można uczyć się w zielonej przestrzeni miasta – dodaje wiceprezydentka.
Założenie składa się z dwóch pawilonów i Muru Pamięci, na którym znajdą się ponad 62 tysiące mosiężnych tabliczek z nazwiskami poległych w czasie powstania warszawskiego – osób cywilnych i żołnierzy – oraz puste tabliczki, gdzie wraz z postępem badań wpisane zostaną kolejne nazwiska. Kontynuowanie mozolnego procesu identyfikacji ofiar, rozpoczętego przez Archiwa Państwowe i Muzeum Powstania Warszawskiego, to część misji Izby Pamięci.
Główny budynek Izby Pamięci będzie podzielony na dwie części: Salę Świadectw i Salę Historii. Sala Historii posłuży przedstawieniu losów Cmentarza Wolskiego – największej wojennej nekropolii w Polsce – od 1945 roku do naszych czasów. Pokazane zostaną także działania Społecznego Komitetu ds. Cmentarza Powstańców Warszawy i wcześniejszych Komitetów Ekshumacyjnych, których wysiłki przywracające pamięć o tym miejscu doprowadziły do stworzenia Izby Pamięci. W Sali Świadectw znajdzie się multimedialna instalacja autorstwa Krzysztofa Wodiczki oparta na wielogodzinnych rozmowach z osobami, których dotknęła trauma powstania warszawskiego.
– Chcemy, aby Izba Pamięci stała się nie tylko miejscem zachowania od zapomnienia ofiar powstania warszawskiego, ale także przestrzenią debaty na temat konfliktów i procesów dialogu, upamiętniania i żywej pamięci. Tutaj dorośli, dzieci i młodzież będą mogli rozwijać postawy poszanowania innych, tolerancji, zrozumienia i wspólnoty – mówi Karolina Ziębińska-Lewandowska, dyrektorka Muzeum Warszawy.
Do Izby Pamięci będzie można wejść od strony Cmentarza, Parku i od ul. Wolskiej, gdzie usytuowany zostanie mniejszy pawilon, w którym znajdzie się księgarnia, kawiarnia oraz punkt informacyjny. Otwarcie Izby Pamięci zaplanowano na połowę 2022 roku. Trwa budowa niezbędnych instalacji oraz betonowanie stropodachu. Koszt inwestycji to 23 mln zł.
