Architektura – trwała, użyteczna, piękna i… niezwykle szkodliwa. Przemysł budowlany i użytkowanie budynków odpowiadają za ponad ⅓ światowych emisji CO2, jednej z głównych przyczyn zmiany klimatu.
Miasta i architektura w obecnej skali zaburzają naturalne cykle przyrody, emitują zanieczyszczenia i zawłaszczają kolejne przestrzenie. Jednocześnie nie sposób wyobrazić sobie funkcjonowania człowieka poza architekturą. To dzięki niej jesteśmy w stanie zapewnić godne i bezpieczne warunki życia całym społeczeństwom, tworzyć miejsca codziennej egzystencji rzeszom ludzi na naszym globie.
Antropocen to era człowieka i zmian antropogenicznego pochodzenia, które skutkują katastrofalnym ociepleniem klimatu. Nazwa wystawy niesie w sobie ambiwalencję – jest jednocześnie narcystyczna (mówi o sile wpływu człowieka) i krytyczna wobec stanu współczesnego świata. Chcemy jednak, by osoby ją odwiedzające, nie odchodziły z poczuciem beznadziei.
Wciąż możemy zatrzymać lub ograniczyć dalszą degradację naszego wspólnego domu. Struktura tej ekspozycji opiera się na diagramie ekonomii obwarzanka – kompasu na XXI wiek. Wewnętrzną granicą obwarzanka wyznacza podstawa społeczna, czyli minimalne warunki godnego życia człowieka, zewnętrzną – pułap ekologiczny, czyli planetarne granice w obszarach krajobrazu, bioróżnorodności, wody, klimatu, przekształcania gruntów i zanieczyszczeń, których przekroczenie pociąga za sobą nieodwracalne szkody dla przyrody. Pomiędzy tymi dwiema granicami może się znaleźć bezpieczna i sprawiedliwa przestrzeń dla ludzkości. I to w niej widzimy pole do działania architektury.
Mozaika prezentowanych na wystawie przykładów rysuje kontekst współczesnych wyzwań wobec katastrofy środowiskowej i umożliwia ich zrozumienie. Architekturę postrzegamy nie tylko jako efekt globalnych i lokalnych zmian w relacji człowieka z przyrodą, lecz także jako narzędzie kształtujące ten związek. Prezentujemy współczesne i historyczne projekty, realizacje i technologie, które wpływają na środowisko życia wszystkich gatunków i bytów. W przyszłość architektury i jej rolę w każdej z kategorii pułapu ekologicznego zaglądamy poprzez instalacje zaproszonych projektantów i projektantek. Szukali oni sposobów takiego projektowania i funkcjonowania architektury, które nie tylko nie szkodziłyby planecie, lecz także miałyby potencjał regenerujący dla środowiska. Te przykłady udowadniają, że inna architektura jest możliwa.
Materiały wykorzystane do budowy wystawy zostały odzyskane z budowy nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Wystawę można oglądać w ZODIAKu Warszawskim Pawilonie Architektury. Potrwa do 27 listopada 2022 roku. Jej kolejna odsłona planowana jest na marzec 2023 roku w Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Katalog towarzyszący wystawie ukaże się w listopadzie 2022 roku.
Więcej informacji: niaiu.pl/antropocen
Kolofon
Organizator: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki
Współorganizator: m.st. Warszawa
Kurator naukowy: dr hab. inż. arch. Bolesław Stelmach, prof. PŁ
Kuratorzy: Kacper Kępiński, Adrian Krężlik
Instalacje artystyczne: Pracownia Architektury Krajobrazu (Marta Tomasiak, Marta Przygoda), Centrala (Małgorzata Kuciewicz, Simone De Iacobis), Miastopracownia (Barbara Nawrocka, Dominika Wilczyńska), Kasper Jakubowski, Jan Szeliga i Krzysztof Janas, NAS-DRA (Paulina Grabowska, Oliwia Rybczyńska)
Instalacje dźwiękowe: Dobrawa Czocher, Baasch
Architektura wystawy: Centrala (Małgorzata Kuciewicz, Simone De Iacobis)
Identyfikacja wizualna: Katarzyna Nestorowicz
Opracowanie graficzne wystawy: Jerzy Gruchot (Full Metal Jacket)
Produkcja wystawy: Weronika Sołtysiak
Licencje: Mateusz Włodarek
Program towarzyszący: Marta Baranowska, Katarzyna Domagalska, Anna Czarnota
Komunikacja: Joanna Krupa, Dominik Witaszczyk
Redakcja: Urszula Drabińska, Dorota Leśniak-Rychlak (współpraca redakcyjna)
Tłumaczenia: Natalia Raczkowska (j. angielski)
Postprodukcja: Studio Avantura (Roland Nowak)
Realizacja wystawy: Jakub Henek, Łukasz Kowalski
Makiety: Onimo – Makiety architektoniczne
Współorganizacja: Anna Brzezińska-Czerska, Monika Komorowska, Katarzyna Sałbut, Artur Wosz, Katarzyna Julia Zachara
Współpraca: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warbud SA
Wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
