W niedzielę, 2 listopada 2025 roku, Warszawa oddała hołd jednemu z najważniejszych symboli narodowej pamięci – Grobowi Nieznanego Żołnierza, który obchodzi właśnie 100-lecie swojego powstania. Uroczystości na placu marszałka Józefa Piłsudskiego zgromadziły najwyższe władze państwowe, przedstawicieli wojska, kombatantów oraz mieszkańców stolicy.
Ten wyjątkowy pomnik, upamiętniający wszystkich bezimiennych żołnierzy, którzy polegli w obronie Ojczyzny, został odsłonięty 2 listopada 1925 roku. W jego sarkofagu spoczywa nieznany obrońca Lwowa, wybrany drogą losowania spośród żołnierzy poległych w wojnie polsko-ukraińskiej.
W trakcie obchodów odbyła się uroczysta zmiana warty, apel pamięci oraz złożenie wieńców. Nad placem unosiły się dźwięki hymnu państwowego, a mieszkańcy zgromadzeni wokół arkad w skupieniu obserwowali ceremonię.
Sto lat symbolu, który przetrwał wszystko
Historia Grobu Nieznanego Żołnierza jest nierozerwalnie związana z losami Warszawy. W czasie II wojny światowej Pałac Saski, pod którego arkadami znajdował się pomnik, został zniszczony przez Niemców. Ocalały jedynie trzy arkady – właśnie te, pod którymi do dziś płonie wieczny ogień i trwa nieustanna warta honorowa.
Po wojnie Grób został odbudowany, a z biegiem lat stał się miejscem wszystkich najważniejszych uroczystości państwowych. To tutaj przedstawiciele rządu, zagranicznych delegacji i warszawiacy składają kwiaty w Dniu Niepodległości, 15 sierpnia czy 1 sierpnia – w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.
Odbudowa Pałacu Saskiego do 2030 roku
Setna rocznica Grobu Nieznanego Żołnierza zbiega się z planami odbudowy Pałacu Saskiego, który ma ponownie stać się dominantą architektoniczną placu Piłsudskiego. Inwestycja, realizowana przez spółkę Pałac Saski sp. z o.o., zakłada odtworzenie historycznej fasady gmachu z okresu międzywojennego, przy jednoczesnym dostosowaniu wnętrz do współczesnych potrzeb.
W odtworzonym kompleksie mają znaleźć się instytucje publiczne, przestrzenie kulturalne oraz miejsca otwarte dla mieszkańców i turystów. Projekt ma przywrócić placowi dawną rangę, a jednocześnie stworzyć nowoczesną, reprezentacyjną przestrzeń miejską.
Jak podkreślają przedstawiciele inwestora, odbudowa Pałacu Saskiego będzie również formą hołdu dla historii tego miejsca – symbolicznego tła dla Grobu Nieznanego Żołnierza i jednego z najbardziej rozpoznawalnych punktów Warszawy.
Nowoczesne obchody, ponadczasowa pamięć
Z okazji jubileuszu przygotowano szereg wydarzeń towarzyszących – wystawę plenerową „Wspólne miejsce, wspólna pamięć” oraz ogólnopolską akcję „Płomień pamięci”, która zachęca do upamiętnienia żołnierzy spoczywających w całym kraju. Warszawa, jako miasto symboliczne dla historii Polski, w szczególny sposób podkreśla dziś wagę tego miejsca. Po stu latach Grób Nieznanego Żołnierza nadal jest sercem pamięci narodowej, punktem, który łączy pokolenia i przypomina, że wolność nigdy nie jest dana raz na zawsze.
fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, PałacSaski.pl
