Zrujnowana kamienica pod adresem Próżna 14 będzie nową siedzibą Teatru Żydowskiego. Taką decyzję podjęło miasto.
Decyzja o wyborze czteropiętrowej kamienicy Majera Wolanowskiego z lat 1898- 99 zapadła kilka miesięcy temu. Miasto to wnikliwych analizach zdecydowało się na to, żeby zabytkowy budynek mieszkalny przekształcić w siedzibę Teatru Żydowskiego. Jakie inne funkcje będzie pełnić kamienica o tym zadecyduje konkurs.
zabytkowej kamienicy przy ulicy Próżnej 14. To ważna decyzja dla jedynego teatru żydowskiego w Polsce, wystawiającego spektakle nie tylko w języku polskim, ale również w jidysz.
– Priorytetowym i ustawowym zadaniem m.st. Warszawy było zapewnienie docelowej siedziby dla tej instytucji. Braliśmy pod uwagę różne lokalizacje. We wtorek, 26 czerwca br., na zespole koordynującym podjęłam decyzję, że nowa siedziba dla jednego z naszych najważniejszych teatrów będzie w zabytkowej kamienicy przy ulicy Próżnej 14 – mówi Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent stolicy i dodaje – Odczuwam ogromną satysfakcję, że teatr wróci w okolice placu Grzybowskiego, kojarzonego z historią warszawskich Żydów i kulturą żydowską, będącego swoistym symbolem jej ciągłości. Zdajemy sobie sprawę, że realizacja inwestycji z uwagi na wymogi konserwatorskie będzie wymagająca, ale jesteśmy do tego przygotowani.
Kamienica przy Próżnej 14
Budynek przy ulicy Próżnej 14 wpisany jest do rejestru zabytków, składa się z pięciu kondygnacji o powierzchni blisko 3000 m2. Narożna, czteropiętrowa czynszówka, wybudowana w latach 1898-1900 dla Majera Wolanowskiego. Był to typowy dla tamtego okresu dom dochodowy. Bogato zdobiony, z kutymi ręcznie balustradami i balkonami, sztukaterią, dębowym brukiem w bramie oraz marmurowymi schodami na klatce. Na parterze znajdowały się składy żelazne, dom handlowy Meersona i Epsteina, skład fabryczny blachy białej i żelaznej „H. B. Lebelsond” oraz sklepik P. Brykiera, który handlował m. in. listwami do ram. Na początku XX wieku Mordka Berghauer otworzył tu zakład rymarski. W czasie I wojny światowej w budynku mieścił się przytułek dzienny dla bezdomnych żydowskich dzieci.
Teatr Żydowski wraca do ocalonego skrawka dawnej żydowskiej Warszawy, o której przypominają domy oznaczone numerami Próżna 7, 9, 12 i 14. Próżna 14 tętniła życiem. W skrzydle od strony pl. Grzybowskiego były żydowskie sklepy i składy z artykułami żelaznymi, od strony Próżnej znajdował się dom handlowy Meersona i Epsteina, sklepy i warsztaty funkcjonowały także w oficynach kamienicy. Na pierwszym piętrze był żydowski dom modlitwy działający do 1940 r.
– Jestem szczęśliwa, że żydowskie życie, kultura i sztuka wrócą na stałe do prawdziwego serca żydowskiej Warszawy – tutaj, na Próżną 14, gdzie przed wojną istniał barwny świat, który wypełniały głosy mieszkańców, wędrownych rzemieślników i handlarzy oraz dźwięki kataryniarzy i podwórzowych muzykantów. Na fasadach tej kamienicy prezentowaliśmy zdjęcia wystawy „I ciągle widzę ich twarze” – jestem pewna, że one również czuwały nad tym, by Teatr Żydowski zamieszkał w tym miejscu…” – mówi Gołda Tencer, dyrektor Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich – Centrum Kultury Jidysz.
Do momentu zakończenia inwestycji Teatr Żydowski będzie tak jak do tej pory realizował swoją misję artystyczną m.in. w następujących lokalizacjach: ul. Senatorska 35 (mała scena Teatru Żydowskiego), Aleje Niepodległości 141a (Scena Klubu Dowództwa Garnizonu Warszawa), Wał Miedzeszyński 384 (duża scena TR/ATM), ul. Madalińskiego 10/16 (Nowy Teatr), ul. Kazimierza Karasia 2 (Teatr Polski), ul. Marszałkowska 138 (Teatr Kwadrat), ul. Grochowska 272 (Sinfonia Varsovia), Aleja Solidarności 76B (Warszawska Opera Kameralna), ul. Twarda 6 (Synagoga), Próżna 6 (Austriackie Forum Kultury), ul. Andersa 6 (Centrum Kultury Jidysz), Pl. S. Małachowskiego 3 (Zachęta Narodowa Galeria Sztuki), ul. Śliska 5 (sala prób), ul. Kredytowa 6 (sala prób, magazyn), ul. Rosy 19 i Grodzisk Mazowiecki (Magazyny).
Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich – Centrum Kultury Jidysz
Jedyny działający współcześnie teatr żydowski w Polsce. Od 1955 r. w Warszawie, od 1970 przy pl. Grzybowskim. Ważny strażnik i jeden z głównych ambasadorów kultury żydowskiej. Teatr zwracający się ku ponad pięćsetletniej obecności Żydów w Warszawie. Fundamentem działalności teatru jest pamięć o przeszłości, ale też komentowanie współczesności. Doświadczenia historyczne i współczesna sytuacja geopolityczna sprzyja podejmowaniu przez teatr działań, służących rozszerzeniu dialogu między kulturami.
Przez cały okres swej działalności Teatr Żydowski współtworzy markę Warszawy jako metropolii z bogatą, wielokulturową ofertą kulturalną. Kultywując i upowszechniając tradycję, przyciąga do Warszawy wszystkich zainteresowanych wielowątkową kulturą żydowską i jej obecnością w Polsce, wzajemnym przenikaniem się polsko-żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Jednocześnie Teatr Żydowski w sposób istotny angażuje się społecznie współtworząc wydarzenia pielęgnujące pamięć o wydarzeniach historycznych związanych ze społecznością żydowską w Polsce (Festiwal Singera, Marzec ’68).
