Komfort życia, jakość infrastruktury, dostępność komunikacji i usług – za nami porównanie dwóch centralnych ulic Warszawy, Świętokrzyskiej i Alei Jerozolimskich. Jak obie ulice ocenili mieszkańcy, przedsiębiorcy i użytkownicy? Co warto poprawić, aby przestrzeń miejska była lepiej wykorzystywana i bardziej służyła wszystkim użytkownikom? Oto krótkie podsumowanie.
Centrum miasta to wizytówka każdej metropolii. Ulice służą tu bardzo wielu różnym grupom, a każda z nich ma inne oczekiwania dotyczące sposobu zagospodarowania przestrzeni ulicznej. To, czy dana ulica jest przyjazna mieszkańcom i czy jest dobrze zaplanowana, niełatwo jest ocenić gołym okiem. Trudno jest też przewidzieć wszystkie konsekwencje zmian, jakie niesie za sobą rearanżacja przestrzeni. Aby projektować rozwiązania, które przez lata będą służyć mieszkańcom, ważna jest dokładna analiza stanu obecnego: nie tylko infrastruktury drogowej, ale też innych czynników mających wpływ na jakość życia mieszkańców. Właśnie tego oczekiwaliśmy zlecając wykonanie analizy przestrzennej i ekonomicznej ulic w Śródmieściu. Opracowanie objęło dwie ulice z pozoru do siebie podobne: Świętokrzyską i Aleje Jerozolimskie.
Analiza porównuje obie ulice, na odcinku pomiędzy al. Jana Pawła II a Nowym Światem. To drugie, po badaniach prowadzonych w Krakowie na ulicy Grodzkiej, tak duże badanie porównawcze w Polsce – podobne opracowania powstały dotąd w innych krajach, głownie Europy Zachodniej. To nie tylko inwentaryzacja przestrzeni publicznej i sprawdzenie faktycznego jej wykorzystania, ale też przedstawienie oceny i postrzegania jakości życia przez mieszkańców, przedsiębiorców i użytkowników badanych ulic.
Badania były wykonywane w 2016 r. Celem było sprawdzenie wpływu zmian na ul. Świętokrzyskiej w Al. Jerozolimskich na jakość życia na tej ulicy w krótkiej perspektywie czasowej. Analiza była wykonywana na podstawie danych zebranych przed realizacją projektu „Zielona Świętokrzyska” oraz przed wyznaczeniem przejść naziemnych na skrzyżowaniu Al. Jerozolimskich i ul. E. Plater.
Ulica dla wszystkich
Autorzy analizy ocenili przestrzeń ulicy Świętokrzyskiej jako bardziej przyjazną użytkownikom. Przyczynia się do tego m.in. bardzo dobry stan techniczny chodników oraz jezdni, przez co komfort podróżowania tym ciągiem wzrasta. „Zieleń uliczna wpływa pozytywnie na otoczenie oraz pozwala odizolować się ruchu kołowego. Dobrze rozwinięta infrastruktura rowerowa oraz działania zwiększające bezpieczne z niej korzystanie (wydzielona infrastruktura) sprzyjają wyborowi tego środka transportu” – czytamy w opracowaniu.
Raport nieco gorzej ocenia w tym zakresie Aleje Jerozolimskie. Do słabszej oceny przyczynił się stan infrastruktury, który – zdaniem audytorów – „nie stanowi zachęty do przemieszczania się tym ciągiem”. Raport zwraca uwagę na niewystarczającą liczbę drzew i zieleńców. Podkreśla jako „ogromny mankament” brak możliwości przekroczenia jezdni na poziomie 0 (inwentaryzację wykonywano w chwili, gdy nie funkcjonowało jeszcze naziemne przejście przy Dworcu Centralnym). Z kolei zdecydowanym plusem okazała się „bardzo dobra dostępność transportowa i obsługa zarówno tramwajowa jak i autobusowa, której dopełnieniem jest system kolei i metra”.
Pomiary liczby samochodów poruszających się oboma ulicami wykazały, że na ul. Świętokrzyskiej aut jest ponad dwukrotnie mniej. Średnio w ciągu doby przejeżdża tędy 11,5 tys. samochodów w każdym kierunku. W tym samym czasie liczba pieszych przekracza 20 tys. osób. Znaczny jest też ruch rowerowy – w październiku, kiedy prowadzono pomiary, wynosił ponad 2 tys. rowerów na dobę (w szczycie sezonu przekracza 6 tys.).
Bardzo duży ruch pieszy odnotowano również w Al. Jerozolimskich, co wynika m.in. z przesiadek pomiędzy pierwszą linią metra, dworcem Warszawa Śródmieście a Dworcem Centralnym. Na wysokości Dworca Centralnego zmierzono 32 tys. osób na dobę, przy ul. Parkingowej 36 tys., zaś na wysokości Pałacu Kultury (wraz z aleją łączącą metro z Dworcem Centralnym) aż 72 tys.! To 3-krotnie więcej, niż sumaryczne natężenie ruchu kołowego na tym odcinku. Pomiary prowadzono jeszcze przed remontem chodnika i wyznaczeniem naziemnych przejść w rejonie ul. E. Plater, co może jeszcze zwiększyć ruch pieszy w tym rejonie.
Ważnym tematem powracającym przy okazji przebudowy ul. Świętokrzyskiej była dostępność miejsc postojowych. Często pojawiały się zarzuty, że likwidując możliwość parkowania na chodnika pozbawiono mieszkańców możliwości parkowania. Tymczasem dane wskazują, że problem ze znalezieniem wolnego miejsca występuje na obu ulicach tylko w godzinach 8-18 (czyli w godzinach funkcjonowania strefy płatnego parkowania). Wówczas wskaźnik zajętości miejsc waha się pomiędzy 70 a 100%. W godzinach nocnych, gdy większość zaparkowanych aut należy do mieszkańców, parkingi wzdłuż obu ulic są zajęte w 30-50%.
Nie potwierdza się również inny stereotyp, dotyczący ponadprzeciętnych korków na ul. Świętokrzyskiej. Pomiary prędkości wykonane na 6 punktach pomiarowych wykazały, że uśredniona prędkość aut na ul. Świętokrzyskiej jest wyższa niż w Al. Jerozolimskich nawet o 1/3.
Obie ulice zostały porównane także pod kątem ekonomicznym i wykorzystania ich przez przedsiębiorców. Z analizy wynika, że „najbardziej pożądanym typem usług, jaki lokalizowany jest w budynkach przy badanych ulicach są małe biura oraz sklepy”, a „w obu przypadkach dominują lokale średniej wielkości”. Najliczniejsza grupa to sklepy branżowe (48,9%) oraz usługi gastronomiczne (42,6%). Do największej grupy lokali usługowych klienci docierają transportem publicznym (32-36%). W przypadku ul. Świętokrzyskiej znaczna część klientów dociera do lokali pieszo (26%), na al. Jerozolimskich takiej odpowiedzi udzieliło tylko 17% klientów. Wyższy jest tu za to udział kierowców wśród klientów (36%).
Ciekawe wnioski płyną z analizy wysokości czynszów w lokalach usługowych. Mediana wysokości czynszu w Al. Jerozolimskich wynosiła w 2016 r. niemal tyle samo co w 2009 r. W tym samym okresie na ul. Świętokrzyskiej mediana wysokości czynszu wzrosła o połowę i jest już niemal dwukrotnie wyższa niż w Al. Jerozolimskich. Wzrost ten przypada na lata 2014-2016, czyli po otwarciu II linii metra i przebudowie ul. Świętokrzyskiej. Również wskaźnik zajętości lokali potwierdza większą atrakcyjność ul. Świętokrzyskiej – w latach 2009-2016 nie spadał on poniżej 90% (obecnie sięga 96%), zaś w Al. Jerozolimskich oscyluje wokół 80%.
Komfort życia
Ważnym elementem analizy była ocena jakości i komfortu życia na obu ulicach, dokonana przez mieszkańców. Ocenili oni, że jakość życia na ul. Świętokrzyskiej (89% ocen dobrych i bardzo dobrych) jest lepsza niż w przypadku Alej Jerozolimskich (62% ocen dobrych i bardzo dobrych). Tak duża różnica w odpowiedziach sugeruje, że ul. Świętokrzyska może stanowić wzór ulicy śródmiejskiej atrakcyjnej dla mieszkańców.
Około 60% mieszkańców obu ulic ocenia dobrze lub bardzo dobrze dostępność do sklepów branżowych. W przypadku dostępności do lokali gastronomicznych na ul. Świętokrzyskiej została oceniona jako dobra i bardzo dobra (87%), natomiast w przypadku Alej Jerozolimskich dominowała ocena dostateczna (45%). Zarówno na ul. Świętokrzyskiej jak i na Alejach Jerozolimskich mieszkańcy ocenili dostępność sklepów spożywczych jako dostateczną (Świętokrzyska – 40%, Aleje Jerozolimskie – 30%).
