Ogrody społeczne to wspaniała inicjatywa, która ma na celu stworzenie miejsc pełnych zieleni w betonowych miastach. Powstała w drugiej połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych, a teraz staje się coraz popularniejsza także w Polsce. Wynika to oczywiście z rozbudowy dzielnic, powstawania coraz większej ilości budynków mieszkalnych i użytkowych kosztem przyrody. Szczególnie można to zauważyć na osiedlach z wielkiej płyty, na których dominują długie i wysokie bloki, między którymi nie ma wcale lub znajduje się niewielki skwer z zielenią. Obecnie odchodzi się już od tej koncepcji i w nowych inwestycjach są uwzględniane zielone części wspólne, niemniej wciąż jest ich mało w centrach miast czy w dzielnicach poprzemysłowych. Stąd inicjatywa ogrodów społecznych. Jak powstają, jakie są ich zalety i czy każdy może stać się ich częścią?
Jak powstają ogrody społeczne?
Tego typu inicjatywa wymaga stworzenia zaangażowanej społeczności i jest to najważniejszy etap. Bez osób, którym będzie się chciało wychodzić z mieszkania w Warszawie, Krakowie czy innych dużych miastach, w dodatku o każdej porze roku, nie powstanie dobrze funkcjonujący ogród społeczny. Wymaga on bowiem stałego zaangażowania bez względu na pogodę, zwłaszcza zaś wiosną i jesienią, kiedy jest najwięcej pracy. Osoby tworzące wspólnotę musi dzielić pasja do roślin i z pewnością część z nich powinna mieć odpowiednią wiedzę na ten temat. Najczęściej sadzi się kwiaty, owoce i warzywa, ale pojawiają się również ule czy niewielkie place zabaw. To społeczni ogrodnicy wraz z mieszkańcami decydują, czy ogród ma mieć charakter ozdobny, czy uprawny. Pomaga im także gmina, która zgadza się na wydzielenie działki pod ogród z dotychczas zaniedbanej części wspólnej, dostarcza często środki finansowe czy potrzebne narzędzia do uprawy. Wspólnota może liczyć też na dofinansowania z UE lub fundacji ekologicznych.
Zalety ogrodów społecznych
Największą zaletą i celem samym w sobie jest oczywiście zazielenienie miasta i zwiększenie kontaktu z przyrodą. Kolejną stanowi utworzenie wspólnoty i pogłębienie relacji sąsiedzkich. Osoby z tzw. “misją” chętnie dzielą się wiedzą, organizują szkolenia i warsztaty z uprawy roślin lub hodowli pszczół. Korzystają na tym nie tylko mieszkańcy, ale także miasto, które nie musi zajmować się rewitalizacją zaniedbanych terenów zielonych i przy okazji może oszczędzić środki finansowe. Powyższe zalety to najczęściej wymieniane przy okazji rozmowy o ogrodach społecznościowych. Ale na tym lista się nie kończy. Dzięki utworzeniu wspólnoty sąsiedzkiej, w którą można zaangażować osoby w każdym wieku, zmniejsza się anonimowość. Młodsi mogą skorzystać z pomocy starszych w wielu kwestiach, np. kontaktach ze spółdzielnią, kwestiach związanych z odbiorem technicznym mieszkania itp. Działa to także w drugą stronę: młode osoby pomagają starszym w zrobieniu zakupów i pracach domowych. Obecnie w wielu dużych miastach brakuje takich sąsiedzkich wspólnot, panuje anonimowość i zobojętnienie. Ogrody społeczne chociaż w niewielkim stopniu niwelują te cechy życia w wielkiej aglomeracji.
Czy każdy może stworzyć ogród społeczny?
W poprzednich rozdziałach pośrednio zostały wymienione cechy potrzebne do stworzenia wspólnoty zaangażowanej w utrzymanie ogrodów społecznych. Nie jest to inicjatywa dla każdego. W wielu przypadkach wspólnoty zwiększają się pod kątem ilości osób, ale nie przekłada się to na zaangażowanie. Nie każdy znajdzie czas czy ochotę na regularne zajmowanie się roślinami. Dlatego zanim się przystąpi do wspólnoty, warto taką decyzję przemyśleć. Najbardziej potrzebne są osoby, które będą miały oko na ogród cały rok i będą miały nad nim kontrolę: co kiedy zostało zrobione, co należy zrobić, ile osób będzie potrzebnych. Warto także prowadzić dziennik, w którym regularnie będą uwzględniane wszelkie zmiany, stan ogrodu itp. Potrzebne są również osoby znające się na pozyskiwaniu środków finansowych do utrzymania ogrodu. I na końcu naturalnie botanicy, ogrodnicy i inni ludzie, posiadający wiedzę dotyczącą roślin. To także praca “brudna”, która nie każdemu się spodoba. Co ciekawe, wielu deweloperów uwzględnia w nowych inwestycjach miejsce na tego typu inicjatywy społeczne, np. na Wilanowie w Warszawie. Można to zauważyć w opisach osiedli na portalach typu RynekPierwotny.pl czy innych związanych z nieruchomościami. Obecnie w Warszawie powstało już 7 ogrodów społecznych: Fort Bema, Motyka i Słońce, ogród przy Pałacyku Konopackiego, ogród na Solcu, na Żoliborzu (grupa Kwiatuchi), na Targówku (Zasadź Targówek), Nasz ogród społeczny Szwoleżerów.
