Tradycyjnie w Światowym Dniu Książki poznaliśmy nominacje do Nagrody Literackiej Warszawy w pięciu kategoriach: proza, poezja, literatura dziecięca, książka o tematyce warszawskiej, komiks i powieść graficzna. Oto piętnaście najlepszych książek 2024 roku.
Do 18. edycji Nagrody Literackiej Warszawy zgłoszonych zostało 739 tytułów wydanych w 2024 roku (niektóre w więcej niż jednej kategorii): 293 powieści, 211 tomów poezji, 130 książek dla dzieci, 37 komiksów i powieści graficznych oraz 79 książek o tematyce warszawskiej.
– Cieszy mnie ten moment w roku, kiedy ogłaszamy nominacje do Nagrody Literackiej Warszawy i polecamy Państwu najlepsze książki do czytania. Nominacje przyznajemy z dumą, już po raz osiemnasty. Otrzymują je wyjątkowe autorki i wyjątkowi autorzy tworzący prozę, poezję, komiksy, książki dla dzieci i o tematyce warszawskiej. Jestem przekonana, że o tych książkach jeszcze nie raz usłyszymy. Wszystkim gratuluję! – mówi wiceprezydentka m.st. Warszawy Aldona Machnowska-Góra.
Laureaci w poszczególnych kategoriach otrzymają po 35 tys. zł, zaś pozostałe osoby nominowane po 15 tys. zł. W kategorii dziecięcej i komiksowej przyznawane są po dwie równorzędne nagrody za tekst lub scenariusz oraz za ilustracje. Warszawski twórca lub twórczyni otrzyma aż 100 tys. złotych. Jury Nagrody po raz kolejny obradowało w składzie: Justyna Sobolewska – przewodnicząca, Maciej Jakubowiak – sekretarz, Jarosław Klejnocki, Anna Kramek-Klicka, Piotr Sadzik, Agnieszka Sowińska i Karolina Szymaniak.
– W naszych tegorocznych nominacjach jest dużo debiutów. Pokazuje to, że nowe głosy w literaturze są mocne i przekonujące. To też dobry znak na przyszłość – komentuje Justyna Sobolewska. – Co roku źródłem zaskoczeń jest dla nas zwłaszcza kategoria warszawska. W tym roku również okazało się, że historia tego miasta pobudza i daje impuls do rozmaitych fascynujących odkryć i wycieczek w przeszłość – dodaje.
Tytuły nominowane do 18. Nagrody Literackiej Warszawy ogłosili jurorzy, Justyna Sobolewska i Piotr Sadzik. Zapraszamy do obejrzenia nagrania: https://www.facebook.com/nagroda.literacka.warszawy/videos/1206703334201013.
Oto nominacje w poszczególnych kategoriach:
Proza:
● Marta Hermanowicz, „Koniec”, Wydawnictwo ArtRage
● Jul Łyskawa, „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców”, Wydawnictwo Czarne
● Katarzyna Sobczuk, „Mała empiria”, Wydawnictwo Dowody
Powieściowy debiut Marty Hermanowicz „Koniec” opowiada na nowo znaną wielu rodzinom polską historię: wywózkę na Sybir, tułaczkę i powrót do Polski. Jak podkreśla jury, jest to historia opowiedziana w sposób niezwykły, a gorączkowy rytm tej prozy zagarnia czytelniczki i czytelników.
„Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców” Jula Łyskawy to zdaniem jury po prostu brawurowa powieść – pastisz amerykańskiego postmodernizmu, satyra na medialne sensacje, fanowski apokryf legendarnego serialu i wciągającą opowieść o mieszkańcach amerykańskiego miasteczka.
Katarzyna Sobczuk w „Małej empirii” sprawdza, co właściwie oznacza ta cała starość i śledzi jej najdrobniejsze zapowiedzi sytuując się między niekwestionowaną młodością swojego dziecka i niezaprzeczalną starością swojego ojca. Jury docenia ten błyskotliwy esej za zderzanie precyzji filozoficznych pojęć z językową inwencją.
Poezja:
● Anna Adamowicz, „Stłuc. Kręgosłup Tytanii Skrzydło”, Wydawnictwo Warstwy
● Dominika Parszewska, „Kink meme”, Wydawnictwo WBPiCAK w Poznaniu
● Antonina Tosiek, „żertwy”, Biuro Literackie
W „Stłuc. Kręgosłup Tytanii Skrzydło” zmagania z potłuczonym ciałem Anna Adamowicz przenosi na poziom równie potłuczonego języka, zaskakując jego nagłymi przeskokami. Jury zwraca także uwagę na znakomitą stronę materialną książki – własnoręcznie szytą przez graficzkę Martę Ignerską.
Debiut poetycki Dominiki Parszewskiej „Kink meme” wprowadza nas w świat promptów i fanfików. Jurorzy chwalą autorkę za ożywczą dekonstrukcję sensów – ze zmiksowanych narracji wyłaniają się nowe znaczenia i własny styl.
Nominowane „żertwy” Antoniny Tosiek odnoszą się do pojęcia ofiary całopalnej ze świata przedchrześcijańskich Słowian. Tutaj składane są w imię odchodzących, słabych czy niewinnych. Jury podkreśla, że empatia jest skryta pod kamuflażem złości i niezgody.
Literatura dziecięca:
● Lidka Iwanowska-Szymańska (tekst), Zofia Zaccaria (ilustracje), „Smok”, Lizacc Studio
● Karolina Lewestam (tekst), Mariusz Andryszczyk (ilustracje), „Strażniczka perły”, Wydawnictwo Agora dla dzieci
● Jarosław Mikołajewski (tekst), Anna Mrowiec (ilustracje), „Ja to ty, ty to ja”, Wydawnictwo Austeria
„Smok” z tekstem Lidki Iwanowskiej-Szymańskiej to obrazkowa przypowiastka filozoficzna o narodzinach przyjaźni na całe życie. Jury ujęło też to, że Zofia Zaccaria zamiast zewnętrznych odmalowuje portrety wewnętrzne bohaterek tej niewielkiej-wielkiej książki o naturze najważniejszych relacji.
„Strażniczka perły” Karoliny Lewestam z nastrojowymi ilustracjami Mariusza Andryszczyka to zdaniem jury piękna opowieść o północnym świecie z dwoma księżycami, w którym na równych prawach współistnieją ludzie i zwierzęta. Książka dla wszystkich, którzy nawet w najciemniejszym mroku nie dają się zwieść zwątpieniom i lękom na manowce, ale mają odwagę stawić im czoła i dostrzec światło.
Na książkę „Ja to ty, ty to ja” Jarosława Mikołajewskiego z ilustracjami Anny Mrowiec składają się teksty układające się w uniwersalną opowieść o codziennych relacjach, o wrażliwości i empatii, o ludziach i zwierzętach. Jury podkreśla, że są to mądre wiersze, dla czytelnika w każdym wieku, zachęcające do odkrywania poetyckich i kreacyjnych możliwości języka.
Książka o tematyce warszawskiej:
● Jacek Leociak, „Podziemny Muranów”, Wydawnictwo Czarne
● Marta Michalska, „Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta. Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
● Paweł Sołtys, „Sierpień”, Wydawnictwo Czarne
W Warszawie mieszka niestrudzony przewodnik, który swoimi tekstami oprowadza nas po przestrzeniach i czasie sprzed jej wojennego spopielenia. Jak podkreśla jury, Jacek Leociak w „Podziemnym Muranowie” wciela się w archeologa wyobraźni.
Marta Michalska w książce „Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta. Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku” pisze o poznawaniu i porządkowaniu świata za pomocą dźwięków i ich roli w przestrzeni miasta. Jury docenia autorkę za to, jak przygląda się miastu, nasłuchuje, tropi jego fonosferę i opowiada o tym, jak można doświadczać dźwięków.
„Sierpień” to zbiór melancholijnych literackich pasaży i zapisów wędrówek przez miasto, ale także przez lektury, które pozwalają odsłonić jego dodatkowe wymiary. Tak jak Paryż ma swojego flâneura, tak dzięki prozie Pawła Sołtysa Warszawa zyskuje własnego łazika – pisze jury w uzasadnieniu nominacji.
Komiks i powieść graficzna:
● Ernesto Gonzales, „Nudne przygody Agaty i Szymona”, Kultura Gniewu
● Piotr Marzec, „Smoła”, Kultura Gniewu
● Katarzyna Witerscheim, „Heksa“, Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej EC1 Łódź
„Nudne przygody Agaty i Szymona” Ernesto Gonzalesa to zdaniem jury komiks znakomicie narysowany i skonstruowany, dowcipny, puszczający do czytelników oko, inteligentnie bawiący (się) cytatami, aluzjami i kliszami.
„Smoła” to materia lepka, gęsta, nieprzejrzysta. I taka jest właśnie opowieść Piotra Marca. Jury podkreśla, że to zmyślnie zbudowany bardzo dobry komiksowy horror. A stawki tu są niemałe – idzie nie tylko o mierzenie się z przemocą i traumami, ale o żywioł i etykę tworzenia opowieści.
U Katarzyny Witersheim tytułowa „Heksa” to kobieta, która wkracza w rzeczywistość Nikiszowca w latach 20. XX wieku. Jury podkreśla, że jest to opowieść o tym, jaką moc może mieć odmienność i odwaga bycia sobą w nieprzystającej do tego rzeczywistości.
Warszawski twórca
Do kogo trafi tytuł warszawskiego twórcy lub warszawskiej twórczyni? Tego dowiemy się jeszcze w maju, natomiast zwycięzców tegorocznej edycji Nagrody poznamy 14 czerwca podczas gali finałowej.
O Nagrodzie
Nagroda Literacka Warszawy to wielkie wyróżnienie dla autorów i podpowiedź ciekawych lektur dla wszystkich, którzy lubią czytać. W obecnej formie przyznawana jest od 2008 roku, ale historia konkursu sięga czasów przedwojennych. Jej laureatki i laureaci to m.in. Wiesław Myśliwski, Kazimierz Orłoś, Ewa Lipska, Zyta Rudzka, Justyna Bednarek, Andrzej Stasiuk, Grzegorz Piątek, Jakub Żulczyk, Justyna Kulikowska, Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Daniel Odija i Wojciech Stefaniec.
