Jedyna zachowana ulica warszawskiego getta, która od zarania dziejów łączyła centrum Warszawy z żydowskim światem na Grzybowie, a w swych najlepszych czasach była pełna gwaru i ludzi wielu kultur. Dziś, dzięki rewitalizacji przestrzeni i odrestaurowaniu XIX-wiecznych kamienic o numerach 7 i 9, ponownie staje się pełnym życia fragmentem Warszawy. Fenomen zaledwie 160-metrowej ulicy Próżnej zainspirował firmy Warimpex i IVG – dewelopera i właściciela zabytkowego, zaadaptowanego do współczesnych funkcji biurowca Le Palais. Inwestorzy wydali książkę „Krótka ulica, długa historia. Próżna, plac Grzybowski i okolice”.
Kilkusetstronicowa publikacja opisuje małą, ale wielowymiarową część dziedzictwa kulturowego Śródmieścia Warszawy, dokonując tego w możliwie najszerszym zakresie. Siedmiu autorów, specjalistów w swych dziedzinach przybliża świat Próżnej, Grzybowa i okolic – jego historię, architekturę, urbanistykę, zmieniające się obyczaje, kulturę, codzienne życie, zadaje pytania o przyszłość.
Próżna znajduje się w symbolicznym dla siebie okresie. Zamyka bogatą i często bolesną przeszłość, w czasie której przetrwała hitlerowską zagładę, stalinowskie wyburzenia i powojenne lata popadania w ruinę. Dziś wraca do swoich korzeni, gdy na przełomie XIX i XX wieku była wypełniona sklepami, targami ludźmi, modlitewniami. Tłumy mieszkańców i turystów uczestniczą w Festiwalu „Warszawa Singera”, wielu wydarzeniach kulturalnych, spędzają czas w restauracjach i kawiarenkach, odpoczywają na placu Grzybowskim. Powraca tu czar przedwojennej Warszawy zwanej Perłą Północy czy Paryżem Wschodu. Ta zmiana staje się możliwa dzięki zrewitalizowaniu ulicy i przekształceniu dawnych kamienic czynszowych w Le Palais – unikalny budynek biurowy, łączący historię z nowoczesnością, Uznaliśmy, że to odpowiednia chwila, by utrwalić w pamięci ten wyjątkowy mikroświat Warszawy, i wybraliśmy najszlachetniejszą formę, czyli wydawnictwo książkowe – tłumaczy Maciej Zajdel, Prezes IVG Poland.
Otwierający książkę tekst Jerzego S. Majewskiego – varsavianisty, historyka sztuki i dziennikarza prezentuje fascynującą historię Grzybowa, okraszoną licznymi anegdotami i nieznanymi szerzej opowieściami. Przeprowadzony przez Marcina Krasnego wywiad z architektem Wojciechem Popławskim opisuje ewolucję projektu kamienic Le Palais. Tomasz Grygiel, doktor nauk humanistycznych, prowadzący badania nad nurtami historyzmu w zabudowie miast Europy, przedstawia obraz architektoniczny Próżnej, Grzybowa i okolic. Eleonora Bergman, dokumentalistka i badaczka XIX- i XX-wiecznych synagog, pracująca w Żydowskim Instytucie Historycznym, pisze o Próżnej jako świadku żydowskiej Warszawy. Janusz Sujecki, aktywny społeczny obrońca stołecznych zabytków opowiada, w jaki sposób przyczynił się do uratowania ulicy Próżnej. Małgorzata Gołota, dziennikarka prasowa i radiowa podjęła się opisania tej części Warszawy jako tygla kulturalnego w samym sercu miasta. Posłowie napisał Adam Czyżewski, doktor nauk humanistycznych, antropolog kultury i dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, który w rozdziale „Fenomen Próżnej” zastanawia się nad niezwykłym istnieniem ulicy, która przetrwała na przekór dziejom miasta.
Metamorfoza estetyczna i obyczajowa
Przemiana obyczajowa ulicy ściśle wiąże się z rewitalizacją kamienic o numerach 7 i 9. Pieczołowita restauracja XIX-wiecznych, podupadających budynków czynszowych i przekształcenie ich w prawdziwą perełkę biurową Le Palais było możliwe dzięki wieloletnim staraniom firmy Warimpex, przy wkładzie filantropa Ronalda S. Laudera i Jewish Renaissance Foundation oraz we współpracy z władzami Warszawy, stowarzyszeniami, społecznikami i konserwatorami zabytków.
Dla nas nie była to standardowa realizacja. Niezwykłe miejsce, duże zainteresowanie społeczne, wielka odpowiedzialność w wymiarze historycznym i konserwatorsko-architektonicznym, wreszcie lata pracy, by zrozumieć postulaty wszystkich stron. Gdy dziś patrzymy, jak kamienice otwierają się na Warszawę i asymilują się w nowej funkcji, jest to dla nas największa satysfakcja. Książka ukazuje nie tylko rewitalizację estetyczną, architektoniczną, ale właśnie również społeczną – mówi Jerzy Krogulec, Prezes Zarządu Warimpex Polska.
Ponadto publikacja wyróżnia się osobistym charakterem, zawiera refleksje i wspomnienia osób związanych z Próżną, z których każda opowiada własną historię. Wydawcy zadbali o obecność niepublikowanych wcześniej fotografii, planów i innych materiałów z zasobów prywatnych i archiwów. Zawarta w książce pogłębiona wiedza pozwoli na poznanie przeszłości tej części Warszawy, zrozumienie jej dawnego i teraźniejszego znaczenia dla dzisiejszego i przyszłego kształtu Warszawy.
Wydawcą książki jest Trygon. Za koncepcję merytoryczną i edytorską odpowiada Elżbieta Czyżewska.
Pytania konkursowe
1. Jakiej długości jest ulica Próżna?
2. Z którego wieku pochodzą odrestaurowane kamienice Le Palais przy Próżnej 7 i 9?
3. Jak nazywa się festiwal organizowany przy ulicy Próżnej i placu Grzybowskim?
Wśród osób, które odpowiedzą prawidłowo na pytania konkursowe, rozlosujemy pięć książek „Krótka ulica, długa historia. Próżna, plac Grzybowski i okolice”.
Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres redakcja@nowawarszawa.pl.
Wszystkie nasze artykuły znajdziesz na Twitterze.
Jesteśmy też na Facebooku. Dołącz do nas, dyskutuj i dziel się opiniami
